Μοντεσοριανή Παιδαγωγική
Χαρακτηριστικά της κοινότητας του greenschool
1 Tο προετοιμασμένο περιβάλλον
Οι παιδαγωγοί στη μοντεσσοριανή κοινότητα του greenschool, σεβόμενοι τη μοναδική προσωπικότητα του Παιδιού και την ανάγκη του να αναπτυχθεί μέσα από τις δικές του αισθήσεις και τις δικές του δράσεις, έχουμε φροντίσει να δημιουργήσουμε με μεράκι, ένα κατάλληλα προετοιμασμένο, δίγλωσσο περιβάλλον, ελκυστικό και ασφαλές με τα παρακάτω χαρακτηριστικά. Όλες οι δραστηριότητες “αγαπούν το λάθος”. Η απαλλαγή του Παιδιού από το φόβο του λάθους, το βοηθά να ενδυναμώσει την αυτοπεποίθηση του και την αυτοεκτίμηση του. Το βοηθά να αναπτύξει τη λογική του σκέψη, χωρίς άγχος και να βρει τη λύση για την ολοκλήρωση της δουλειάς του. Είμαστε πάντα διακριτικά κοντά του. Το Παιδί χρειάζεται να ακολουθήσει μόνο τρεις βασικές αρχές:
2 Oι μικτές ηλικίες
Τα Παιδιά στην κοινότητα έχουν μικτές ηλικίες. Όπως και ο πραγματικός κόσμος! Στην αρχή το Παιδί μέσα από την ατομική του δουλειά αναπτύσσεται μόνο του κατανοώντας τη σημαντικότητα της δικής του προσωπικότητας. Στη συνέχεια παρατηρώντας ή βοηθώντας τα άλλα Παιδιά, αναπτύσσει την κοινωνικοποίηση του. Είναι μία σημαντική και συγκινητική στιγμή, όταν βλέπεις τα μεγαλύτερα Παιδιά να δείχνουν στα μικρότερα πως να κάνουν κάτι.
3 Εκπαίδευση για την ειρήνη
Οι παιδαγωγοί βρίσκονται δίπλα στα Παιδιά, βοηθώντας τα να λύσουν τα δικά τους προβλήματα και να αποκτήσουν τις δεξιότητες επίλυσης των συγκρούσεων με σεβασμό στους άλλους. Ειρηνικός κόσμος δεν είναι ο κόσμος που δεν έχει πόλεμο, είναι όταν ο άνθρωπος μπορεί να ζει την καθημερινότητα του μέσα σε ένα περιβάλλον που σέβεται τις ανάγκες του, ανεξάρτητα από κοινωνική ή επαγγελματική θέση και χωρίς καμιά διάκριση στο χρώμα, στο φύλο και την καταγωγή του.
4 Σεβασμός στην ανάγκη του Παιδιού να έχει σύνδεση με τη φύση
Ο κήπος του greenschool είναι μια φυσική συνέχεια του Σπιτιού των Παιδιών. Τα Παιδιά έχουν ανάγκη να συνδεθούν με τη γη και τη φύση. Εκεί θα εφαρμόσουν όλες τις δεξιότητες που έχουν αποκτήσει. Θα παρατηρήσουν, θα αντιληφθούν τα διαφορετικά σχήματα που υπάρχουν στο περιβάλλον, θα δουν τις λεπτομέρειες με το μεγεθυντικό φακό, των εντόμων και των φυτών. Θα βρουν λύσεις για την παρασκευή φαγητού στη λασποκουζίνα. Θα μετρήσουν πόσο μεγάλωσαν τα λαχανικά, θα μυρίσουν το χώμα μετά τη βροχή. Θα περπατήσουν με προσοχή χωρίς να πατήσουν τα φυτά που μεγαλώνουν και τα έντομα που ψάχνουν για την τροφή τους. Θα σκαρφαλώσουν στη φιστικιά και θα τρέξουν ελεύθερα προσέχοντας πάντα τους άλλους και ιδιαίτερα τους μικρότερους. Στηρίζουμε αυτή τη μεγάλη ανάγκη σύνδεσης του Παιδιού με τη φύση κάνοντας συχνές αποδράσεις στο δάσος. Μακριά παντελόνια, κλειστά παπούτσια, νερό, αντηλιακό και καπέλο είναι απαραίτητα σε κάθε έξοδο.
5 Η παιδαγωγός είναι κατάλληλα εκπαιδευμένη για το ρόλο της παιδαγωγού-καθοδηγήτριας
Η παιδαγωγός έχει βαθιά γνώση της παιδικής ανάπτυξης και έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα ώστε να είναι ο καθοδηγητής του Παιδιού και να φροντίζει τη σωματική, πνευματική και ψυχική ασφάλειά του. Η ίδια η προσωπικότητα της παιδαγωγού γίνεται οδηγός του Παιδιού. Η οξυδέρκεια, η ευγένεια, ο σεβασμός, η κίνηση, ο λόγος, η προσωδία, η ταπεινότητα, η αλληλεγγύη, ο ενθουσιασμός, η συνεργασία είναι μερικά απαραίτητα “εφόδια” για την παιδαγωγό. Οφείλει να είναι σε διαρκή επαγρύπνηση ώστε να αντιληφθεί τα ενδιαφέροντα, τα δυνατά και τα αδύναμα σημεία του κάθε Παιδιού και να προτείνει την κατάλληλη δραστηριότητα. Να αποκωδικοποιεί τη συμπεριφορά και τις επιλογές του. Να είναι πάντα δίπλα στο Παιδί, διακριτικά, για να προστατεύσει τη συγκέντρωση του, προσφέροντας το απαραίτητα “κενό”, τον απαραίτητο χρόνο δηλαδή που χρειάζεται για να βρει μόνο του τη λύση και να προχωρήσει στο επόμενο βήμα. Στέκει πάντα δίπλα στους γονείς αναπτύσσοντας μια σχέση σεβασμού και εμπιστοσύνης. Με τη συνεργασία των γονιών η παιδαγωγός καταφέρνει να προσφέρει ακόμα μεγαλύτερη βοήθεια.
6 Η μουσική είναι γλώσσα συναισθημάτων.
Η μουσική διαπαιδαγώγηση του παιδιού στα πρώτα του χρόνια το βοηθά να αγαπήσει τη μουσική. Η μουσική διαθέτει τάξη και απεριόριστες δυνατότητες να συνδεθούν ήχοι, να αλλάξει ο ρυθμός, ο τόνος, η δύναμη του ήχου, να αλλάξει η ενέργεια ενός χώρου.
Έχει αποδειχθεί ότι είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους, να αναπτυχθεί η σωματική και ψυχική ικανότητα του παιδιού.Η μουσική έρχεται πριν από τα λόγια, βρίσκεται μέσα μας, από το ξεκίνημά μας, έχει τις ρίζες της στην προϊστορία και βρίσκεται στο ξεκίνημα της γλώσσας.
Η πρώτη γλώσσα είναι οι ήχοι που έκανε ο άνθρωπος μιμούμενος τους ήχους του περιβάλλοντός του. Η μουσική καθρεφτίζει την προσωπική ζωή του κάθε ατόμου, το μυαλό του, το είναι του και για αυτό το λόγο ξυπνάει βαθιά συναισθήματα. Η μουσική είναι κίνηση. Γεννιόμαστε με ρυθμό. Η καρδιά του εμβρύου χτυπά πιο γρήγορα από την καρδιά της μάνας. Είναι η πρώτη μουσική που όλοι έχουμε ακούσει. Όταν δίνουμε ωραία τραγούδια στα παιδιά, με ωραίο ήχο, τότε γνωρίζουν τον εξωτερικό κόσμο ο οποίος αγγίζει το εσωτερικό.
Δημιουργεί μια σχέση η οποία εκπέμπει ειρήνη και αγάπη. H παιδαγωγός με ευαισθησία προσφέρει την κατάλληλη στιγμή την κατάλληλη μουσική.
7 Το Μοντεσσοριανό υλικό
Το υλικό γίνεται η γέφυρα ανάμεσα στο Παιδί και στο περιβάλλον. Κατακτά το Παιδί τη γνώση, μέσα από τις ευφυείς δραστηριότητες του μοντεσσοριανού υλικού που στηρίζονται στην αισθητηριακή μαθησιακή εμπειρία, που είναι ο πυρήνας της μάθησης. Το Μοντεσσοριανό υλικό έχει συγκεκριμένη δομή. Η θέση που έχει στο ράφι, η χρήση του, ο τρόπος που παρουσιάζεται και η σειρά της παρουσίασης έχουν μεγάλη σημασία. Βοηθούν έμμεσα το Παιδί να αναπτύξει τη λογική του σκέψη και το μαθηματικό νου, να ενδυναμώσει την αίσθηση για τάξη, την αισθητηριακή του αντίληψη, τις γλωσσικές τους ικανότητες, τη νοημοσύνη και την απέραντη δημιουργικότητά τους.
Μέσα από τη δική του εμπειρία το Παιδί χτίζει τη νοημοσύνη του. Η κατανόηση των αφηρημένων εννοιών, η αλληλουχία όμοιων καταστάσεων(ρουτίνα), οι αισθητηριακές εμπειρίες, η κατανόηση των συναισθημάτων και η αποδοχή της δράσης του, το βοηθούν να χτίσει το δικό του μοναδικό “νοητικό χάρτη”. Δηλαδή να κάνει τους απαραίτητους λογικούς συσχετισμούς που ξεκινούν από το απλό στο πιο σύνθετο ή από το σύνθετο στο πιο απλό, προκειμένου να προσαρμοστεί σε κάθε νέα πρόκληση. Ταυτόχρονα το Παιδί εκτός από τη γνώση που αποκτά με τη χρήση του υλικού, αποκτά δεξιότητες που το βοηθούν να ενδυναμώσει την αίσθηση της ασφάλειας και της αποδοχής σαν ισότιμο μέλος της οικογένειας-κοινότητας καθώς μπορεί και αυτό με τη σειρά του να κάνει τις δικές του επιλογές και να προσφέρει στους άλλους. Αυτός είναι και ο μοναδικός στόχος όλης της συγκινητικής προσπάθειας του ανθρώπου από την ώρα που θα γεννηθεί ως την ενηλικίωση του.
8 Ο ρόλος του γονιού
Η ειλικρινής και ανοιχτή επικοινωνία με τους γονείς είναι προϋπόθεση για την ομαλή προσαρμογή και εξέλιξη του Παιδιού στην κοινότητα του greenschool. Το Παιδί αφουγκράζεται το γονιό και ταυτίζεται μαζί του. Όσο λοιπόν η σχέση του γονιού με την κοινότητα είναι αγαστή, αισθάνεται ασφάλεια μαζί μας και είναι χαρούμενο.
Χρειάζεται να γνωρίζει τις αναπτυξιακές ανάγκες του Παιδιού ώστε να κατανοεί τη συμπεριφορά του και να δείχνει σεβασμό στην προσωπικότητα του. Να προσφέρει στο Παιδί ένα περιβάλλον που θα αναπτύσσεται με ασφάλεια σωματική και συναισθηματική. Κατά τη διάρκεια της προσαρμογής ο ρόλος του γονιού είναι πολύ σημαντικός ώστε να διευκολύνει την προσαρμογή, να δημιουργήσει τη γέφυρα μεταξύ σπιτιού και σχολείου. Να νιώσει ο ίδιος εμπιστοσύνη στο νέο περιβάλλον ώστε να μπορεί να μεταφέρει το ίδιο συναίσθημα στο Παιδί λύνοντας όλες τις απορίες του με τη βοήθεια των παιδαγωγών.
Οι γονείς μπορούν να καλούν καθημερινά, συγκεκριμένες ώρες προκειμένου να μιλούν με τις παιδαγωγούς. Πραγματοποιούνται συναντήσεις με τους γονείς κάθε μήνα με εισηγήσεις από τις παιδαγωγούς η άλλους επιστημονικούς συνεργάτες. Δύο φορές το χρόνο γίνονται ατομικές συναντήσεις με τις παιδαγωγούς για την πρόοδο των Παιδιών. Επίσης γίνονται συναντήσεις με την Παιδοψυχολόγο κυρία Μούγερ Αγγέλα. Μια φορά το μήνα, επίσης οι γονείς μπορούν να έχουν ατομική συνάντηση με την κυρία Θεοδωρίδου Αγγελική για να συζητούν θέματα που τους απασχολούν.
Γιατί Μontessori;
Σαν γονιός και σαν μοντεσσοριανή παιδαγωγός νιώθω ασφάλεια να βρίσκεται το Παιδί σε ένα περιβάλλον, με ανθρώπους που γνωρίζουν τις ανάγκες του και τις σέβονται. Η μοντεσσοριανή μέθοδος είναι ένα δώρο ζωής από την Dr.Maria Montessori, για όλους όσους εμπλέκονται στην ανατροφή των Παιδιών και με τη σειρά μας ένα δώρο στα Παιδιά.
Το Παιδί, έχει έντονο φυσικό ενδιαφέρον να μάθει για τον κόσμο γύρω του και μέσω της φυσικής του περιέργειας αναπτύσσεται. Παρέχοντας ένα περιβάλλον που υποστηρίζει τη φυσική ανάπτυξη, το Παιδί κατακτά τις βασικές ικανότητες που χρειάζεται για να νιώσει ευτυχισμένο. Αναπτύσσει μια προσωπικότητα με αυτοπειθαρχία, αυτοπεποίθηση, πρωτοβουλία, ανεξαρτησία και αγάπη για τη γνώση. Όλες αυτές τις δεξιότητες θέλουμε να καλλιεργήσουμε στο Παιδί μας. Μακάρι όλα τα Παιδιά να έχουν πρόσβαση σε μοντεσσοριανές κοινότητες. Είναι η καλύτερη προοπτική για έναν κόσμο με χαρούμενους και δημιουργικούς ανθρώπους που αγαπούν τη συνεργασία με τους άλλους.
Αγγελική Θεοδωρίδου
Παιδαγωγός
Ιδρύτρια Μοντεσσοριανής Κοινότητας greenschool
Κάτοχος Διπλώματος ΑΜΙ 3-6
Φράσεις που συχνά χρησιμοποιούμε στην κοινότητα
Η Μοντεσσοριανη παιδαγωγική είναι μια εκπαίδευση που βασίζεται στη βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου να αναπτύξει την προσωπικότητα του. Είναι ένας τρόπος ζωής που έχεις αποφασίσει συνειδητά να ακολουθήσεις. Βασίζεται στην ανθρώπινη ανάγκη για μια ζωή ειρηνική, αρμονική, γεμάτη με περιπέτειες και ευκαιρίες για δράση.
Συχνά θα σας κάνει εντύπωση ο κώδικας επικοινωνίας μεταξύ Παιδιών και ενηλίκων. Η επιλογή των εκφράσεων έχουν επιλεχθεί προσεκτικά και διέπονται από το σεβασμό προς το Παιδί και τις ανάγκες του ενθαρρύνοντας το να είναι ανεξάρτητο χωρίς κανέναν ίχνος κριτικής στάσης. Ίσως φανούν χρήσιμες και στη δική σας καθημερινότητα.
Είναι μία φράση, που οι εκπαιδευμένοι μοντεσσοριανοί παιδαγωγοί λένε μεταξύ τους και στους γονείς και όχι στο Παιδί. Συχνά θυμίζουμε ο ένας τον άλλον να «ακολουθήσουμε το Παιδί», να πιστέψουμε ότι κάθε Παιδί βρίσκεται στο δικό του εσωτερικό αναπτυξιακό χρονοδιάγραμμα, ότι κάνει κάτι για κάποιο λόγο.
Αυτό μας θυμίζει να αναζητήσουμε τον λόγο πίσω από τη συμπεριφορά του Παιδιού. "Ακολουθώ το Παιδί" σημαίνει να θυμόμαστε ότι, κάθε Παιδί είναι μοναδικό και έχει τις δικές του ατομικές ανάγκες, ταλέντα και προτερήματα που χρειάζεται να γνωρίζουμε. Επίσης πολλές φορές εγκλωβισμένοι στα στερεότυπα μπορεί να δώσουμε λάθος ερμηνεία σε συμπεριφορές του Παιδιού. Για παράδειγμα μπορεί ένα Παιδί να έχει ενδιαφέρον για τα έντομα και να δείχνει αδιαφορία σε άλλου περιεχομένου βιβλίο. Θα πρέπει να αντιληφθούμε το ενδιαφέρον του και να προσφέρουμε βιβλία με αντίστοιχο περιεχόμενο και όχι να νομίζουμε ότι δεν έχει ενδιαφέρον γενικά για τα βιβλία. Για αυτό πάντα παρατηρούμε τα ενδιαφέρονται του Παιδιού.
Η έμφαση στη εργασία του Παιδιού είναι το βασικό στοιχείο στην παιδαγωγική. Αποφεύγουμε να λέμε στα Παιδιά "καλή δουλειά" ή "δουλειά σου είναι όμορφη" και εκφράζουμε λέξεις που τονίζουν τη συγκέντρωση που έδειξαν στη δουλειά ή με πόσο ζήλο ολοκλήρωσαν το έργο τους. Αντί : "τι όμορφη ζωγραφιά", δοκιμάστε να πείτε "Παρατήρησα ότι εργάστηκες σκληρά μέχρι να ολοκληρώσεις τη ζωγραφιά όπως ακριβώς την ήθελες". Το να επικροτούμε τη σκληρή δουλειά του Παιδιού και τα ψυχικά του χαρίσματα και όχι τα αποτελέσματά του, το βοηθάμε να αναπτύξει την αυτοπεποίθηση του και να βελτιώσει την προσπάθεια του. Όπως για παράδειγμα αντί να λέμε στο Παιδί, "Είσαι ένα καλό Παιδί", πείτε "Παρατήρησα ότι ήσουν ευγενικός όταν μοιράστηκες το παιχνίδι σου με το φίλο σου". Με αυτή τη φράση το Παιδί κατανοεί την αποδοχή της συμπεριφοράς του χωρίς κριτική διάθεση.
“Το Παιδί είναι ο δάσκαλος” στη μοντεσσοριανή παιδαγωγική. Ο παιδαγωγός είναι εκεί σαν καθοδηγητής, έτοιμος να του δώσει τις οδηγίες για να ολοκληρώσει μόνο του το Παιδί την εργασία του. Μέσα από το προετοιμασμένο περιβάλλον, το υλικό και τη δική του εργασία το Παιδί ανακαλύπτει πράγματα για τον εαυτό του. Η αυτοεκπαίδευση του είναι ένα μεγάλος μέρος της ανακάλυψης της γνώσης.
Όταν σας ρωτά το Παιδί, "Σας αρέσει η ζωγραφιά μου;" προσπαθήστε να το ρωτήσετε τι νομίζει το ίδιο αντί να πείτε “φανταστική ζωγραφιά”. Ξεκινήσετε μια κουβέντα μαζί με το Παιδί χωρίς παράλληλα να ασχολείστε με κάτι άλλο. Ρωτήστε τι σκέφτηκε, πώς αποφάσισε τα χρώματα, τι ξεχωρίζει το ίδιο στη ζωγραφιά του. Βοηθήστε το Παιδί να αξιολογήσει το ίδιο την εργασία του χωρίς να αναζητά την αποδοχή σας.
Η ανάπτυξη της ανεξαρτησίας του Παιδιού, είναι ένας από τους στόχους όλης της εκπαίδευσης. Να δείξουμε στο Παιδί πώς να κάνει μόνο του κάθε δουλειά. Έτσι, ενώ είναι μερικές φορές πιο εύκολο να απαντήσουμε απλά στην ερώτηση ενός Παιδιού σχετικά με το πού υπάρχει κάτι ή πώς να κάνει κάτι, απαντάμε συχνά στην ερώτηση του με μια άλλη ερώτηση όπως "Πού θα μπορούσες να το βρεις"; ή "Ποιος θα μπορούσε να σε βοηθήσει” η “ζήτησε από την Κατερίνα αν μπορεί να σε βοηθήσει” Εάν ψάχνει για παράδειγμα για τις κάλτσες του και το βλέπουμε να ψάχνει μακριά από το βεστιάριο, το βοηθάμε με καίριες ερωτήσεις αντί να τις δώσουμε στο χέρι του. "Πού ήσουν όταν φόρεσες τις παντόφλες σου; Κοίταξες στη θέση σου στο βεστιάριο?" Σίγουρα θα πάρει περισσότερο χρόνο αυτή η διαδικασία αλλά αξίζει τον κόπο γιατί με αυτό τον τρόπο την επόμενη φορά θα προσπαθήσει μόνο του να εξυπηρετηθεί χωρίς τη δική σας βοήθεια. Ενδυναμώνεται με αυτό τον τρόπο το Παιδί να βρίσκει λύσεις σε θέματα που το αφορούν.
Σε μια τάξη μοντεσσοριανής κοινότητας τα Παιδιά είναι υπεύθυνα για τη φροντίδα του περιβάλλοντος. Αυτή η ευθύνη τα γεμίζει χαρά και νιώθουν χαρούμενα που συμμετέχουν στην καθημερινή φροντίδα του. Γεμίζουν τα βάζα με λουλούδια και τα τοποθετούν σε έπιπλα, πλένουν τις καρέκλες και τα τραπέζια, ποτίζουν και φροντίζουν τα φυτά και τόσες άλλες δουλειές. Κάποιες φορές όμως όταν είναι μεγάλη η δουλειά ρωτάμε το Παιδί σε τι μπορούμε να το βοηθήσουμε. Δεν το κάνουμε με απαξίωση στις δυνατότητες του αλλά με σεβασμό στην προσπάθεια του Παιδιού που δεν θέλει να αφήσει κάτι στη μέση και στην κατανόηση της κούρασης που πιθανόν αντιλαμβανόμαστε. Για παράδειγμα αν το Παιδί είναι κουρασμένο και πρέπει να μαζέψει τη δουλειά του το ρωτάμε “θέλεις να μαζέψω εγώ τα κίτρινα τρίγωνα?” Δείχνουμε στο Παιδί την αγάπη μας και την κατανόηση μας. Το εμψυχώνουμε και μαζί του ολοκληρώνουμε τη δουλειά.
Αυτή η μικρή φράση σώζει πολλές έντονες διαμάχες με τα Παιδιά. Με αυτό τον τρόπο υπενθυμίζουμε στο Παιδί τις αρχές και τις επιθυμητές συμπεριφορές. Η υπενθύμιση της αρχής βοηθά το Παιδί να συνεργαστεί αφού είναι απαλλαγμένη από άρνηση. Για παράδειγμα "Στο τραπέζι καθόμαστε στην καρέκλα για να φάμε”που δεν κρύβει καμιά διάθεση άσκησης εξουσίας αντί της εντολής "Καθίσε". Εάν έχουμε αποφασίσει ότι περπατάμε μέσα στο σπίτι αντί "σταμάτα να τρέχεις", δοκιμάστε να θυμίσετε "περπατάμε μέσα στο σπίτι μας. Το Παιδί χρειάζεται να του υπενθυμίζουμε τους κανόνες.
Η προστασία της συγκέντρωσης των Παιδιών αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο της φιλοσοφίας του Montessori. Οι τάξεις Montessori δίνουν στα Παιδιά όσο χρόνο χρειάζεται για να δουλέψουν και να ολοκληρώσουν τη δουλειά τους. Ακόμα και μετά το τρίωρο της αδιάκοπης εργασίας, πολλά Παιδιά επιλέγουν να συνεχίσουν την δουλειάς τους. Είναι φορές που το θαύμα της ανάπτυξης μιας δεξιότητας του Παιδιού μας ενθουσιάζει και θέλουμε να πούμε κάτι. Όμως η αναπτυξιακή ανάγκη του Παιδιού είναι τόσο βαθιά που μόνο σεβασμό χρειάζεται εκείνη την στιγμή γιατί μπορούμε άθελα μας να διακόψουμε την ολοκλήρωση της. Σιωπήστε και κρατήστε τον ενθουσιασμό σας. Απειθαρχήστε στην παρόρμηση να το αγκαλιάσετε. Μόλις τελειώσει αφιερώστε χρόνο με το Παιδί ώστε να εκφράσετε το θαυμασμό σας για τη σπουδαία δουλειά που έκανε με τόση αφοσίωση. Για το Παιδί είναι φυσικό, όταν έχει ενδυναμώσει την συγκέντρωση, να δουλεύει με τάξη και οι κινήσεις του να είναι εκλεπτυσμένες.
Το λεξικό της μοντεσσοριανής παιδαγωγικής μεθόδου
Στην παιδαγωγική μέθοδος Montessori χρησιμοποιούνται κάποιες ορολογίες για την περιγραφή εννοιών που καθορίζουν την ανάπτυξη του Παιδιού και τα εκπαιδευτικά εργαλεία της μεθόδου.
Από την παιδική ηλικία έως την ηλικία των έξι ετών, το Παιδί διανύει μια περίοδο έντονης πνευματικής ανάπτυξης. Αυτό το διαπιστώνουμε εμφανώς όταν το Παιδί κατακτά με μεγάλη ευκολία τη γλώσσα και τις ιδιομορφίες του περιβάλλοντός του και ανακαλύπτει τον κόσμο αυθόρμητα. Τα Παιδιά σε αυτή την ηλικία μπορούν να "απορροφούν" οποιαδήποτε πληροφορία από το περιβάλλον τους, χωρίς μεγάλη προσπάθεια και χωρίς κριτική σκέψη. Οι πληροφορίες αυτές έχουν τη δύναμη να διαπλάσσουν την προσωπικότητα του Παιδιού.
Είναι το ευφυές διδακτικό υλικό με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που έχει σχεδιάσει η Dr Maria Montessori, μετά από συνεχή παρατήρηση και έρευνα. Οι νέες πληροφορίες προσφέρονται στο Παιδί με μέσα από αισθητηριακά ερεθίσματα ώστε να γίνονται κατανοητές.
Η ελευθερία με όρια προσφέρει στο Παιδί ένα ασφαλές πλαίσιο που θα μπορεί να εξερευνήσει ότι χρειάζεται για την προσωπική του ανάπτυξη. Ταυτόχρονα όμως θα μάθει να δρα χωρίς περιορισμό, δείχνοντας τον απαιτούμενο σεβασμό στην αξιοπρέπεια και τα όρια των άλλων αλλά και στο ίδιο το περιβάλλον.
Είναι ο ιταλική έκφραση που σημαίνει "Σπίτι των Παιδιών". Ήταν το όνομα του πρώτου σχολείου που η Dr Maria Montessori ίδρυσε το 1907, στο φτωχό προάστιο San Lorenzo, της Ρώμης. Χαρακτηριστικό στοιχείο που κοσμεί όλα τα σχολεία που δημιούργησε, είναι το έργο του Ιταλού ζωγράφου Raffaello Sanziο (1483-1520), που απεικόνιζε την Παναγία με το θείο Βρέφος στην αγκαλιά της.
Σε αντίθεση με τα περισσότερα εκπαιδευτικά προγράμματα, σε μια μοντεσσορινή κοινότητα υπάρχουν Παιδιά διαφορετικών ηλικιών. Τα Παιδιά μπορούν να εργάζονται μεμονωμένα στις δικές τους δραστηριότητες ή σε συνεργασία με άλλα Παιδιά διαφορετικών ηλικιών.
Αυτός ο όρος αναφέρεται στις τέσσερις περιόδους ανάπτυξης του ανθρώπου μέχρι την ενηλικίωση του. Κάθε στάδιο ανάπτυξης βασίζεται στο αμέσως προηγούμενο. Τα τέσσερα στάδια ανάπτυξης είναι :
Ο όρος "Ευαίσθητες περίοδοι" η "αναπτυξιακά άλματα", αναφέρεται σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία τα ενδιαφέροντα του Παιδιού, ωθούμενα από εσωτερικά κίνητρα, επικεντρώνονται στην ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης δεξιότητας ή μιας συγκεκριμένης γνωστικής θεματολογίας.Είναι σαν ένας προβολέας που “ ρίχνει ” φως σε οτιδήποτε χρειάζεται μια δεδομένη χρονική στιγμή το Παιδί για να κατακτήσει τις πληροφορίες και τις δεξιότητες που χρειάζεται για την ολοκλήρωση της ομαλής ανάπτυξη του. θα μπορούσα να αναφέρω ότι οι πιο σημαντικές είναι η ευαίσθητη περίοδος για τάξη, για τα μικρά αντικείμενα, για την αισθητηριακή αντίληψη, για την κίνηση, για τη γλώσσα.
Οι δραστηριότητες που βοηθά το Παιδί να μάθει πώς να φροντίζει τον εαυτό του, τους άλλους και το περιβάλλον.
Οι δραστηριότητες που βοηθούν το Παιδί να εκφράζεται με ευγένεια, υπευθυνότητα και φροντίδα προς τους άλλους. Το Παιδί αποκτά κοινωνικές δεξιότητες και τρόπους, που το βοηθούν να κατακτήσει την κοινωνικοποίηση του, τον τρόπο που επικοινωνεί με τους άλλους.
Οι παιδαγωγοί φροντίζουν να προσφέρουν ένα προετοιμασμένο, μαθησιακό περιβάλλον με συγκεκριμένη δομή και τάξη που στόχο έχει να ανταποκρίνεται με τον καλύτερο τρόπο στις μαθησιακές ανάγκες των Παιδιών. Περιλαμβάνει την επιλογή κατάλληλων επίπλων, την αισθητική του χώρου και τα κατάλληλα αντικείμενα που θα ενθαρρύνουν την ατομική και ομαδική εργασία.
Είναι μια σειρά από δραστηριότητες και παιχνίδια που βοηθούν το Παιδί να αναπτύξει και να εκλεπτύνει τις αισθήσεις του. Το Παιδί εξερευνά τον κόσμο βλέποντας, μυρίζοντας, αγγίζοντας, ακούγοντας και δοκιμάζοντας. Οι δραστηρίοτητες αυτές θέτουν τα θεμέλια για την κατανόηση αφηρημένων ιδιοτήτων και εννοιών.
Με αυτό τον τρόπο ξεκινά εισάγεται το Παιδί σε κάθε νέα πληροφορία. Δίνεται πρώτα η πιο απλή έννοια ώστε να "χτίσουν" πάνω σε αυτή και να προχωρήσουν στην πιο σύνθετη. Η δραστηριότητα "μάθημα με τα τρία στάδια", είναι ένα σπουδαίο εργαλείο για την παιδαγωγό, καθώς με ευχάριστο τρόπο το Παιδί καταγράφει κάθε νέα πληροφορία. Στο πρώτο στάδιο δίνεται το όνομα του αντικειμένου η φαινομένου.Στο δεύτερο στάδιο, ο παιδαγωγός προσφέρει χρόνο στο Παιδί μέσα από το παιχνίδι να κατανοήσει τη νέα πληροφορία. Στο τρίτο στάδιο ο παιδαγωγός επιβεβαιώνει αν έγινε κατανοητή η νέα πληροφορία από το Παιδί πάλι μέσα από παιχνίδι.
Οι περισσότερες δραστηριότητες της μοντεσσοριανής προσέγγισης προσφέρουν την ευκαιρία για την εκπαίδευση του Παιδιού για τάξη. Είναι μια έμφυτη τάση στο Παιδί και η ανάπτυξη της to βοηθά να κατηγοριοποιήσει και να ταξινομήσει τις πληροφορίες, να χτίσει τη λογική του σκέψη.
Η παιδαγωγός εισάγει το Παιδί σε κάθε νέα πληροφορία ξεκινώντας από συγκεκριμένες- απτές έννοιες για να χτίσει τα θεμέλια της κατανόησης της πληροφορίας και στη συνέχεια προχωρά σε πιο αφηρημένες ιδέες. Για παράδειγμα, στην ενότητα των μαθηματικών, το Παιδί εισάγεται στο δεκαδικό σύστημα μέσω των αισθήσεων με συγκεκριμένο υλικό που είναι οι χρυσές χάντρες και στην συνέχεια εισάγεται σε αφηρημένες μαθηματικές έννοιες.
Το ίδιο το μοντεσσοριανό υλικό που είναι επιστημονικά μελετημένο ενέχει τον έλεγχο του λάθους. Δηλαδή όταν το παιδί κάνει λάθος δεν χρειάζεται η παιδαγωγός να το διορθώσει. Το ίδιο το υλικό καθοδηγεί το Παιδί και κάνει ότι είναι απαραίτητο για την ολοκλήρωση της εργασίας του. Αυτή η προσέγγιση, ενισχύει την αυτοπεποίθησή του, την αυτοπειθαρχία του και την αυτορύθμιση του.
Είναι ένας όρος που συναντάμε συχνά στη μέθοδο Montessori. Το Παιδί εισάγεται στην "κοσμική εκπαίδευση", μέσα από δραστηριότητες σχετικά με το σύμπαν, το γαλαξία και τη Γη μας. Με αυτό τον τρόπο το Παιδί κατανοεί τον κόσμο γύρω του.
Είναι ένας όρος που χαρακτηρίζει τα Παιδιά στην ηλικία 6 έως 12 ετών. Στην ελληνική γλώσσα μεταφράζεται σαν "Παιδί της Γης". Τα Παιδιά έχουν την ίδια ανάγκη να γνωρίζουν πώς να καλλιεργούν τη γη και να φροντίζουν το περιβάλλον, όσο έχουν ανάγκη τη γραφή τα μαθηματικά, την επιστήμη.
Η Dr Maria Montessori, χαρακτήρισε, σπουδαία, τη δουλειά του Παιδιού γιατί όταν επιλέγει μια δουλειά εκδηλώνει ακριβώς εκείνη την στιγμή, την εσωτερική ανάγκη του να γνωρίσει και να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του. Έχει ένα στόχο. Να κατακτήσει ότι έχει ανάγκη για την ανάπτυξη της προσωπικότητα τους.
Η Dr Maria Montessori, παρατήρησε και αντιλήφθηκε την αρμονική σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε αυτούς τους δύο όρους. Για την εποχή της, ήταν μια επαναστατική αντίληψη αφού τότε πίστευαν, ότι αυτές οι δύο έννοιες ήταν αντίθετες. Στην “Ανακάλυψη του Παιδιού” η Dr Maria Montessori, θέτει κάποιες βάσεις για την ελευθερία και την πειθαρχία.
